تحلیل توزیع زمانی بارش در ایران طیّ چهار دهه‌ی گذشته

بارش یکی از تغییرپذیرترین پدیده‌های هواشناسی و هیدرولوژیکی است. تخمین متوسط مقدار عددی بارش و بررسی نحوه‌ی تغییرات زمانی بارش به منظور مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آب در مناطق مختلف امری ضروری است،  بطوری‌که بیشینه‌نمایی و یا کمینه‌نمایی آن با اهداف مختلف در مدیریت منابع آب  در یک کشور تبعات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زیادی دربر خواهد داشت. در بسیاری از منابع همواره مقدار عددی بارش طیّ چند دهه‌ی گذشته در ایران 240 تا 250 میلی‌متر معرفی گردیده است. لذا بر این مبنا جهت کاوش در صحت و دقت عدد فوق، هدف از این پژوهش، محاسبه‌ی میانگین بارش و بررسی تغییرات واریانس آن طیّ دهه‌های مختلف در سطح کشور ایران است.در این پژوهش تغییرات بارش طیّ چهار دهه در 33 ایستگاه سینوپتیک کشور با توزیع مکانی مناسب مورد بررسی قرار گرفت. برای تحلیل زمانی داده‌های بارندگی، ابتدا ماهیّت اولیه آن‌ها از نظر همگنی، کفایت و تصادفی بودن آمار بررسی گردید و میانگین بارندگی از طریق روش‌های پلی‌گون‌بندی تیسن و خطوط هم‌باران به روش‌های مختلف درون‌یابی کریجینگ، عکس فاصله و همسایگی طبیعی محاسبه گردید و با استفاده از آماره لیون، ناهمگونی واریانس‌ها در دهه‌های مختلف مورد مقایسه قرار گرفت.براساس نتایج به دست آمده،میانگین بارندگی در ایران طیّ چهار دهه‌ی گذشته در روش پلی‌گون‌بندی تیسن 421 میلی‌متر، روش کریجینگ 232 میلی‌متر، روش عکس فاصله 715 میلی‌متر و  روش همسایگی طبیعی 5/715 میلی‌متر برآورد گردید. نتایج حاصل از بررسی ناهمگونی واریانس بارش طیّ چهار دهه نشان داد، واریانس‌ها همگون بوده و میانگین بارندگی در چهار دهه تفاوت معناداری باهم ندارند. براین اساس، پیشنهاد می‌گردد، روش منتخب در برآورد بارش در سطح با توجه به هدف و دقت و صحت مورد نظر انتخاب گردد.